Vraag- en doelstelling
Op verzoek van de Directie Jeugd en Onderwijs van de Gemeente Rotterdam heeft het IVO een onderzoek uitgevoerd naar de mate waarin seksueel grensoverschrijdend gedrag onder jongeren in de leeftijd van 12 tot 18 jaar in de gemeente Rotterdam voorkomt. Ook is nagegaan welke aanpak benodigd is. Aanleiding was een rapport van de Rotterdamse Jongeren Raad waarin werd gesteld dat onder jongeren in Rotterdam in toenemende mate sprake is van grensoverschrijdend seksueel gedrag (RJR, 2013). Het gaat bijvoorbeeld om jongeren die aan ruilseks doen of jongeren die via social media seksuele afbeeldingen en/of filmpjes verspreiden van andere jongeren.

Opzet van het onderzoek
Om snel inzicht te krijgen in de aard en omvang van seksueel grensoverschrijdend gedrag in Rotterdam is de methode Rapid Assessment and Response toegepast (Braam, Verbraeck, & Trautmann, 2004), die is ontwikkeld om verborgen problemen snel te inventariseren (Assessment) en een antwoord te formuleren op de problematiek (Response). Er werden zoveel mogelijk gegevensbronnen met elkaar gecombineerd en verschillende methoden van dataverzameling gebruikt, om een eenzijdig of onvolledig beeld te voorkomen (triangulatie). Het onderzoek bestond uit de volgende fasen:
1e fase Literatuuronderzoek, expertmeeting
2e fase Open interviews met sleutelinformanten
3e fase Semi-gestructureerde interviews met sleutelinformanten en jongeren
4e fase Gestructureerde interviews met sleutelinformanten en jongeren

Resultaten
Seksueel grensoverschrijdend gedrag onder jongeren is een landelijk fenomeen dat ook voorkomt onder jongeren van 12 tot 18 jaar in Rotterdam. Zo komt ‘ruilseks’ (verrichten van seksuele handelingen tegen een vergoeding in de vorm van geld of goederen) in Nederland voor onder 0,4 tot 3,3 van de jongeren (12 t/m 24 jaar). Er zijn diverse beschermende factoren, zoals een stabiel gezin, die de kans op seksueel grensoverschrijdend gedrag bij jongeren verkleinen. Andere factoren kunnen in samenhang met elkaar het risico op dit gedrag vergroten. Omdat een laag opleidingsniveau één van de risicofactoren voor seksueel grensoverschrijdend gedrag is en Rotterdam een relatief grote populatie met een laag opleidingsniveau heeft, is het aannemelijk dat de prevalentie onder Rotterdamse jongeren wat groter is dan het landelijk gemiddelde. Signalen over seksueel grensoverschrijdend gedrag op lokaal niveau lijken in golfbewegingen voor te komen en van incidentele aard zijn.

Het blijkt moeilijk om volledig zicht te krijgen op de mate waarin seksueel grensoverschrijdend gedrag onder jongeren in Rotterdam voorkomt. Het is een onderwerp waar jongeren, ouders en degenen die beroepsmatig met jongeren werken niet gemakkelijk over praten. Aanbevelingen die voortkomen uit analyse van de bevindingen zijn:
1. Bewustwording en kennis van professionals over de aard en omvang van seksueel grensoverschrijdend gedrag onder jongeren moet worden vergroot.
2. Professionals zouden meer kennis en vaardigheden moeten krijgen om seksueel grensoverschrijdend gedrag te signaleren.
3. Professionals zouden moeten worden getraind in het bespreekbaar maken van seksualiteit en relaties in het algemeen.
4. Organisaties die met jongeren werken zouden een duidelijk beleid moeten hebben hoe professionals moeten handelen bij signalen van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
5. Signalen van seksueel grensoverschrijdend gedrag zouden structureel geregistreerd moeten worden, zodat er beter inzicht ontstaat in de prevalentie van seksueel grensoverschrijdend gedrag onder jongeren.

Looptijd
Juni t/m september 2013

Opdrachtgever
Directie Jeugd en Onderwijs, Gemeente Rotterdam

Onderzoeksteam
Wilke van Ansem, MSc (onderzoeker)
Laura van der Wall (interviewer)
Ir Elske Wits (projectleider)