Door Floor van den Brand, Universiteit Maastricht
Hoewel we allang weten hoe schadelijk roken voor de gezondheid is, rookt in Nederland nog steeds bijna een kwart van de volwassen bevolking. Hoe zorgen we ervoor dat we het ambitieuze doel in het Nationaal Preventieakkoord bereiken en dat in 2040 minder dan vijf procent van de bevolking rookt? We hebben een veelbelovende nieuwe manier gevonden om mensen via hun werk te motiveren: een cadeaubon van de baas als je stopt met roken. Nu hoeven we ‘alleen nog maar’ te zorgen dat werkgevers deze beloningen massaal inzetten.
We kunnen allemaal wel een voorbeeld bedenken waarbij een beloning wordt gebruikt om een bepaald gedrag te stimuleren. Denk bijvoorbeeld aan de bonussen die sommige werknemers verdienen als zij hun targets halen. Een beloning voor stoppen met roken kan mensen op een positieve manier verleiden een stoppoging te ondernemen. Daarnaast kan de beloning tijdens de stoppoging een concreet doel zijn om na te streven, en voelt het natuurlijk goed om de beloning te verdienen als het stoppen gelukt is.
Inmiddels hebben verschillende buitenlandse wetenschappelijke onderzoeken laten zien dat een beloning voor stoppen met roken werkt. In de Verenigde Staten werd bijvoorbeeld een onderzoek gedaan bij een groot bedrijf. Tijdens het onderzoek verdienden werknemers in totaal 750 dollar als zij een jaar stopten met roken. De beloningen waren een succes en leidden tot bijna drie keer zoveel stoppers. Werkt zoiets ook in Nederland? Dat hebben we vanuit de Universiteit Maastricht onderzocht. Werknemers van Nederlandse bedrijven kregen op hun werk een stoppen-met-rokentraining aangeboden. In de helft van de bedrijven kregen werknemers ook nog 350 euro als ze een jaar stopten met roken. Na dat jaar vergeleken we hoeveel werknemers gestopt waren met roken: in de groep mét beloningen was dat 41 procent; in de groep zonder beloningen slechts 26 procent. Dit resultaat laat duidelijk zien dat belonen werkt, maar om het aantal rokers in Nederland terug te brengen is een volgende stap nodig. Dan moeten zoveel mogelijk Nederlandse bedrijven een stoppen-met-rokentraining met beloningen bieden aan hun personeel.
Gelukkig zijn er genoeg redenen voor werkgevers om stoppen met roken met beloningen aan te bieden. Bijvoorbeeld vanuit goed werkgeverschap de gezondheid van het personeel bevorderen en het scheelt in de portemonnee; rokende werknemers kosten de werkgever geld omdat zij minder productief zijn en vaker verzuimen. Ook zijn rookpauzes vaak een bron van ergernis bij werkgevers en niet-rokende collega’s. Toch zal de implementatie van stoppen met roken met beloningen niet vanzelf gaan. Wat heeft het Amerikaanse bedrijf namelijk gedaan met de succesvolle resultaten van het onderzoek? Ze besloten om niet door te gaan met het belonen van stopsucces, maar om werknemers die roken een toeslag te laten betalen van 625 dollar. Ook tijdens ons onderzoek was een veelgehoorde vraag: “Hoe zit het dan met de werknemers die niet roken?” “Het is niet eerlijk als zij niets krijgen.”
Het is dus belangrijk dat werkgevers echt overtuigd raken van de voordelen van een stoppen-met-rokentraining met beloningen. Daarom is de Universiteit Maastricht samen met het IVO een nieuw project gestart. We interviewen zowel werkgevers als werknemers en proberen te achterhalen wat voor hen de voordelen en de bezwaren zijn. Die informatie gebruiken we vervolgens om met een team van experts een communicatiestrategie te ontwikkelen. Deze gaan we uittesten en verfijnen tot we een effectieve strategie ontwikkeld hebben die werkgevers overtuigt om beloningen te gebruiken. Als werkgevers vervolgens actie ondernemen, worden veel rokende werknemers op een positieve manier verleid om een stoppoging te ondernemen, en krijgen ze daarnaast effectieve ondersteuning door middel van een training op het werk. Hopelijk komen we dan snel dichter bij dat belangrijke doel van minder dan 5 procent rokers in Nederland.
Floor van den Brand is promovendus bij de afdeling Huisartsgeneeskunde (onderzoeksschool CAPHRI) van de Universiteit Maastricht. Naast haar promotieonderzoek naar de effectiviteit van belonen van stoppen met roken, werkt ze samen met onderzoeksinstituut IVO aan een onderzoek naar de implementatie van deze interventie.
