Reflecties op het derde policy lab van 15 september (Project Bloesem) over community-up samenwerken door onderzoeker Marieke Breed

In een wijk waar al veel wordt samengewerkt, ligt voorzichtigheid op de loer. Er zijn al veel samenwerkingen, of eerdere pogingen geweest, en je wilt niemand verliezen. Je wilt het goed doen, de sfeer goed houden, geen oude wonden openhalen. En dus zeggen we soms nog even niets. Of we wachten met het slechte nieuws. Of we denken: laat eerst de ander maar beginnen. Dat noemen we samenwerken met ‘handschoenen aan’.

Die handschoenen zijn zacht, netjes en goed bedoeld. Ze beschermen vooral tegen botsingen, misverstanden en tegen gedoe. Maar ze doen ook iets anders: ze leggen een dun laagje tussen mensen, waardoor we elkaar minder goed verstaan en voelen. De woorden zijn vriendelijk, maar missen echtheid. De gesprekken blijven veilig, maar ook afstandelijk.

De handschoenen uit

Tijdens het derde policy lab van project Bloesem op 15 september jl. konden de handschoenen even uit. We zaten in gemengde groepen – bewoners, professionals, onderzoekers, ambtenaren- en luisterden naar elkaars verhalen over community-up SevenSenses Tutorials: Community-up werken met Participatief Actieonderzoek. We bevroegen elkaar, vroegen dóór, en onderzochten hoe iets eigenlijk overkomt. Ik zat als gespreksleider aan een van de tafels. Wat me raakte was de openheid aan tafel. Er werd niet alleen kennis gedeeld, maar ook twijfel, frustratie, verwondering. Juist dat maakte de gesprekken echt.

Een deelnemer aan tafel vertelde over een moment waarop ze een grens moest trekken. Er gebeurde iets in de samenwerking dat voor haar niet kon. Ze besloot dat te zeggen, eerlijk en duidelijk. Ze bracht het in als voorbeeld van een situatie waarin de deur van samenwerken dichtviel. Maar in het gesprek ontdekten we met elkaar iets anders: doordat ze haar grens uitsprak, bleef de relatie juist open. De samenwerking ging zelfs verder.

Deur open of dicht?

Dat moment liet zien dat samenwerken zonder handschoenen niet betekent dat alles maar zonder nadenken gezegd moet worden. Het gaat erom dat je eerlijk bent én in relatie blijft. Soms betekent dat: de deur openhouden, maar even niet over de drempel gaan. Even afstand nemen dus, maar het contact niet verbreken.

We ontdekten in het policy lab ook dat de metafoor van “deur open of dicht” vaak niet draait om grote besluiten, maar om kleine relationele gebaren. Een appje nasturen, een telefoontje, langslopen, vragen hoe iets is overgekomen. Kleine handelingen die bepalen of je in verbinding blijft of niet.

Echt contact vraagt ook moed

Wat ik mooi vond aan dit policy lab, is dat er ruimte was om twijfelen en oefenen zichtbaar te maken. Om te leren hoe we iets zeggen, wanneer we iets zeggen, en wat dat met de ander doet. Dat leer je alleen door de reactie van de ander te zien en te ontvangen. Dus door in contact te blijven, zonder handschoenen.

Het vraagt moed om dat te doen, zeker in een wijk waar wantrouwen ook altijd om de hoek staat te wachten. De neiging om terug te vallen op voorzichtigheid blijft daardoor groot. Zodra het spannend wordt, grijpen we graag weer naar onze handschoenen. En toch: juist in dat moment ligt de kans om samen iets nieuws te leren.

Marieke Breed is onderzoeker bij zowel de Haagse Hogeschool als het LUMC. Momenteel werkt ze met verschillende wijk partners aan het Bloesem-project ‘Countering Syndemic Vulnerability’ in Moerwijk, Den Haag. Ze heeft een achtergrond als antropoloog en zorgethica.