Door: Nadine Berndt, PhD, Head of National Monitoring Centre for Drugs and Drug Addictions Luxembourg

De COVID-19-crisis en bijbehorende maatregelen hebben een grote invloed gehad op personen die drugs gebruiken in Luxemburg. Vooral kwetsbare gebruikers die in moeilijke omstandigheden leven, lopen meer gezondheidsrisico’s dan gebruikelijk. Enerzijds omdat ze meer kans lopen om besmet te raken met het COVID-19-virus, bijvoorbeeld omdat ze drugs en gebruiksattributen, zoals injectienaalden, delen. Anderzijds, maken de nadelige effecten van drugsgebruik deze groep extra kwetsbaar voor de gezondheidseffecten van COVID-19.

Verslavingszorg en harm reduction voorzieningen zijn daarom nóg belangrijker in deze tijd. Deze voorzieningen leveren extra ondersteuning voor kwetsbare drugsgebruikers en maken zo veilig mogelijke consumptie, gezondheidszorg en hygiënemaatregelen mogelijk.

Ondanks een algemene daling van het aantal hulpzoekenden in de verslavingszorg en harm reduction-voorzieningen sinds de uitbraak van het COVID-19-virus zagen we in Luxemburg juist een toename in de vraag naar substitutiebehandeling voor opioïden. Hoe dat kan? Het is waarschijnlijk een combinatie van de dalende kwaliteit en stijgende prijzen van heroïne, door strengere controles en grenssluitingen, en de sluiting van veel voorzieningen voor drugsgebruikers. Hierdoor neemt de druk op de voorzieningen die nog wel open zijn toe.

Ondanks de uitzonderlijke situatie is er op korte termijn een aantal innovatieve maatregelen ondernomen, zoals online behandeldiensten. Daarnaast ontwikkelde het Abrigado, de belangrijkste harm reduction voorziening in Luxemburg stad, in samenwerking met het ministerie van Volksgezondheid, het eerste laagdrempelige opioïdesubstitutie programma en heeft deze geïmplementeerd. Het programma loopt nu sinds april 2020.

Abrigado biedt naast sociale en medische diensten 42 slaapplaatsen, douches, toiletten, een café en twee consumptieruimtes (één blowruimte en één injectieruimte). De voorziening is toegankelijk voor alle volwassen drugsgebruikers en werkt op vrijwillige basis. Momenteel zijn er zo’n 20 tot 25 opioïdegebruikers in substitutiebehandeling. Sommige cliënten komen dagelijks langs voor hun substitutiemedicatie, anderen eens in de drie dagen. Cliënten kunnen een arts bezoeken en worden in een servicesysteem geregistreerd waar het behandelingsverloop wordt bijgehouden en indien nodig aangepast. Het laagdrempelige programma helpt mensen te stabiliseren en ondersteunt ze om andere dingen, zoals een onderdak, te regelen.

Ook de Luxemburgse minister van Volksgezondheid, Paulette Lenert, onderschrijft het belang van harm reduction en een aangepast zorgaanbod voor kwetsbare drugsgebruikers. Ze stelt dat deze benadering essentieel is om de verspreiding van het COVID-19-virus en risico’s voor drugsgebruikers te beperken. Ondanks de crisisperiode is de samenwerking tussen voorzieningen voor drugsgebruikers en het ministerie van Volksgezondheid verbeterd. “We hopen dat we deze best practice langer kunnen doorzetten”, aldus Lenert.

Het is erg belangrijk om in deze onzekere tijden alternatieve voorzieningen te bieden aan mensen die drugs gebruiken. Het is echter wel lastig om mensen te bereiken en naar de juiste plek te sturen als daar op landelijk niveau nog geen structuren voor zijn. In mijn ogen is het laagdrempelig opioïdesubstitutie programma van Abrigado daarom echt een “succesproject”. Hoewel het al langer bestond, heeft de pandemie voor een welkome stroomversnelling gezorgd. Nu is het van belang om dit mooie werk door te zetten, ook na de pandemie!