Op 21 maart 2019 organiseerden we vanuit het Erasmus Urban Youth Lab (samenwerkingsverband tussen onderzoeksinstituut IVO, Erasmus Universiteit Rotterdam en Erasmus MC) een symposium over het ondersteunen van kwetsbare jongeren. Het was een geslaagde dag met inhoudelijk interessante presentaties en goede discussies.

(Video)verslag

In de video hieronder kunt u een korte impressie van de dag bekijken. Onder de video vindt u een uitgebreid verslag van de middag.

Plenair: Annemiek Harder

Na een welkomstwoord van dagvoorzitter Gera Nagelhout, begon het symposium met een bijdrage van Annemiek Harder. Annemiek is bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit en doet (o.a.) onderzoek naar residentiële zorg voor jongeren. Aan de hand van voorbeelden liet Annemiek sleutels tot succes bij kwetsbare jongen zien. Ongevraagd advies geven, confronteren en overtuigen werken juist averechts als de jongere hier niet voor open staat. Wat zijn dan wel sleutels tot succes in de communicatie met kwetsbare jongeren? In plaats van het stellen van vragen, is het reageren met reflectie veelal effectief. Daarmee kun je ook empathie tonen en ambivalenties benoemen in de gedachten en het gedrag van de jongere. Ten tweede is het benadrukken van autonomie erg belangrijk. De jongere bepaalt, het is zijn of haar leven. Als laatste kan advies geven effectief zijn, maar alleen als de jongere daar toestemming voor geeft. Annemiek pleit met meer vakmanschap in plaats van het handelen vanuit intuïtie.

Plenair: Jolanda Sonneveld

Jolanda Sonneveld verzorgde de tweede plenaire sessie. Jolanda is sinds 2008 werkzaam bij het lectoraat Youth Spot, Jongerenwerk in de grote stad. Tijdens haar presentatie stond dan ook het jongerenwerk centraal, waarmee gedoeld wordt op het begeleiden van jongeren bij het volwassen worden in de samenleving. Het jongerenwerk kent een aantal kenmerken. Zo vindt het plaats in het 3e (opvoed)domein, namelijk de vrije tijd van jongeren, en is het vertrekpunt de leefwereld van de jongeren. Het is gericht op jongeren, met name in kwetsbare posities, en richt zich op hun persoonlijke ontwikkeling en participatie. Waar het eerst zo was dat elke jongerenwerker zijn/haar eigen ‘ding’ deed, heeft Jolanda met haar onderzoek bijgedragen aan een conceptueel model met methodische principes voor verschillende varianten van jongerenwerk. Op deze manier heeft het jongerenwerk zich de laatste jaren meer geprofessionaliseerd.

Deelsessie 1: Mentoring van kwetsbare jongeren

Loïs Schenk van de Erasmus Universiteit begon de sessie met een presentatie over de werkzame elementen van mentoring.  Mentoring kan effectief zijn voor veel jongeren, en er kan mee voorkomen worden dat er meer intensieve behandelingen nodig zijn. We moeten echter wel realistisch blijven over de inzet en uitkomsten hiervan. Gusta Tavecchio, ook van de Erasmus Universiteit, sprak vervolgens over hoe mentoren en mentees in de praktijk kennis kunnen maken en over de botsing van straat-, school- en thuiscultuur. Dit laatste speelde ook een rol in de presentatie van Martijn Kathmann, ondernemer en oprichter van DOK-21. Hij sloot de sessie af met een bevlogen indruk van de doelgroep. Wie zijn de jongeren waar we het over hebben, wat houdt hen bezig, en hoe kunnen rolmodellen ingezet worden om hen een stapje verder te helpen?

Deelsessie 2: Middelengebruik bij kwetsbare jongeren

Geert Bruinen vertelde hoe de gemeente Rotterdam door middel van het programma ‘Drugs & Alcohol II; Blijf Helder’ het middelengebruik onder kwetsbare jongeren in Rotterdam terug probeert te dringen. In zijn presentatie legde de focus op de inzet van de gezondheidscoach op het Voortgezet Speciaal Onderwijs. Gezondheidscoach Gerard van Breugel vertelde dat het middelengebruik bij vroegtijdig schoolverlaters groot is. Daarom is het programma ‘Samen Slagen’ geïntroduceerd waarin de driehoek: school, ouders en diverse partijen een belangrijke rol speelt. Hij stelt dat persoonlijke aandacht hierin erg belangrijk is. Özcan Erdem van de gemeente Rotterdam liet zien dat het middelengebruik tussen mbo-jongeren met en zonder mentale klachten verschilt. Uit onderzoek blijkt dat mentaal ongezonde jongeren vaker roken, blowen en drinken dan mentaal gezonde jongeren. Hierna beschreef Auke Zandstra het proces, werkwijze, methoden van het Outreachend Jongerenwerk Team. Het Outreachend Jongerenwerk Team in Fryslân weet de meest kwetsbare en complexe jongeren te bereiken en met gevoel voor ritme en middels een mate van loyaliteit naar de jongere toe een werkrelatie mee op te bouwen.

Deelsessie 3: Werkalliantie en inzetten van ervaringsdeskundigheid

Margriet Lenkens (IVO/Erasmus MC) opende de sessie door te vertellen welke bijzonderheden ze tot nu toe is tegengekomen in haar onderzoek naar ervaringsdeskundigheid in het forensische veld. Samen met ervaringsdeskundige Malcolm (Young in Prison) lieten zij zien dat het van belang is om de jongeren op een menselijke manier te benaderen, een gelijkwaardige relatie aan te gaan en dat er elementen zijn die een reguliere hulpverlener nooit zal begrijpen, zoals hoe het voelt om vast te zitten. Margriet van Wetering-Wiersma en Gabriël (ervaringsdeskundige Jeugdzorg) lieten zien hoe participatie van (kwetsbare) jongeren in zijn werk gaat bij Stichting Alexander en wat de toegevoegde waarde is van hun samenwerking. Het feit dat ze elkaar echt als collega’s zien, elkaar serieus nemen en open zijn komt veel projecten ten goede. Patty van Benthem (Brijder-PARC) deelde door middel van o.a. een video de resultaten van promotie-onderzoek naar het belang van een goede behandelrelatie. Hieruit is gebleken dat een goede eerste klik voorspellend is voor positieve behandeluitkomsten. Tot slot vertelde Nienke de Wit (Academische Werkplaats Risicojongeren) over haar veldwerk, waarbij ze onderzoek doet naar hoe professionals omgaan met risicojongeren. Wat is de juiste bejegening en wat zijn dilemma’s hierin?

Deelsessie 4: Uitdagingen in beleid en praktijk

De sessie over uitdagingen in beleid en praktijk startte met een presentatie vanuit de Rotterdamse Rekenkamer (door Eva Bosch) van hun recente rapport ‘Werk aan de winkel’. Zij keken in hun onderzoek naar oorzaken voor de relatief hoge jeugdwerkloosheid in Rotterdam en concludeerden dat matching van jongeren aan re-integratietrajecten beter moet. Daarna werd de aanpak jongvolwassenen in een kwetsbare positie van de VNG gepresenteerd (door Edgar Oomen en Yamuna Ditters). Sleutelwoord hierbij was verbinden, zodat gemeenten en hulpverleners niet telkens opnieuw het wiel hoeven uit te vinden maar van elkaars kennis gebruik kunnen maken. Ten slotte volgde een presentatie over werkzame ingrediënten van de begeleiding van jongeren met problemen op meerdere gebieden (door Isabel Alarcon). Een werkzaam ingrediënt is bijvoorbeeld intensieve, flexibele en outreachende hulp, maar die kan helaas niet altijd geboden worden. Er werd gepleit voor ‘eigenwijze’ begeleiding, buiten de officiële kaders als dat nodig is.

We kijken positief terug op het symposium en dat organiseren in 2020 wederom een symposium. Hou onze website in de gaten of abonneer u op onze nieuwsbrief en blijf automatisch op de hoogte.

Foto’s: Merel van den Enden