In het Nationaal Preventieakkoord staat dat de overheid het aantal verkooppunten van tabak gaat verminderen. Vanaf 2024 is het niet meer toegestaan om tabak te verkopen in supermarkten en daarna wordt de verkoop verder afgebouwd totdat het alleen nog is toegestaan in gespecialiseerde tabakswinkels.

Doelstelling

Het doel van dit onderzoek is het evalueren van de implementatie van nieuwe wetgeving om het aantal en het soort tabaksverkooppunten in Nederland te verminderen, met name het verbod op tabaksverkoop in supermarkten. We zullen een uitgebreide beleidsevaluatie uitvoeren van de nieuwe Nederlandse wetgeving voor de verkooppunten van tabak. We onderzoeken daarbij het volgende:

  • De effecten van de wetgeving op het aantal verkooppunten van tabak.
  • De effecten van het (mogelijke) verminderde aantal verkooppunten op het aantal rokers.
  • De effecten op de vatbaarheid voor roken onder niet-rokende jongeren.
  • De effecten op impulsaankopen van tabak onder rokende volwassenen.
  • Hoe deze effecten verschillen voor personen die in kwetsbare en niet-kwetsbare buurten wonen.
  • De strategieën die de tabaksindustrie gebruikt om de nationale wetgeving voor de verkooppunten van tabak te beïnvloeden.
  • En de strategieën die de tabaksindustrie gebruikt om de tabaksverkooppunten in Nederland te beïnvloeden.

Opzet

Dit onderzoek wordt uitgevoerd door een consortium met een unieke combinatie van gezondheidswetenschappers, economen en onderzoeksjournalisten. Zij maken deels gebruik maken van bestaande data, zoals gegevens over winkellocaties en de prevalentie van roken door de tijd heen. Daarnaast wordt tijdens het onderzoek een groep van 250 niet-rokende jongeren gevolgd met jaarlijkse vragenlijsten. Ook wordt een groep van 1200 rokende volwassenen gevolgd, waarvan de helft uit kwetsbare wijken komt en de andere helft uit niet-kwetsbare wijken. Het cijfermatige onderzoek wordt aangevuld met interviews en discussiesessies met niet-rokende jongeren en rokende volwassenen. Voor het onderzoeksjournalistieke deel van het onderzoek wordt gebruik gemaakt van bijvoorbeeld documenten uit WOB-verzoeken, gelekte documenten, interviews met insiders en observaties van verkooppunten.

Resultaten

Looptijd

April 2022 – april 2026.

Financier

KWF Kankerbestrijding.

Onderzoeksteam

  • Onderzoeksinstituut IVO: Gera Nagelhout.
  • Universiteit Maastricht: Nikita Poole, Floor van den Brand, Marc Willemsen.
  • SEO Economisch Onderzoek: Wouter Vermeulen.
  • The Investigative Desk: Marcel Metze, Ties Keyzer.

Meer lezen? Bekijk dan het nieuwsbericht over dit onderzoek. Vind jij het interessant om het IVO te volgen? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief of volg ons op Twitter of op LinkedIn.