Over de relatie tussen omgeving en voeding & bewegen bij basisschoolleerlingen in Nederland

 

Vraag en doelstelling

De afgelopen 20 jaar is het aantal Nederlanders met overgewicht enorm toegenomen. Niet alleen onder volwassenen, maar ook onder kinderen is een stijgende trend in overgewicht te zien. Om deze trend te doorbreken, is het onder meer van belang om inzicht te krijgen in omgevingsinvloeden op (over)gewichtsontwikkeling bij kinderen. In de longitudinale INPACT-studie wordt naar deze omgevingsinvloeden gekeken. We concentreren ons daarbij op de sociale (ouders) en fysieke omgeving op microniveau (in en om het huis). Twee hoofdvragen van de studie zijn:

1) Welke factoren in de sociale omgeving (opvoedingsstijlen, opvoedingspraktijken, voorbeeldgedrag van ouders) zijn het meest voorspellend voor de Body Mass Index (BMI) van 8-12-jarigen?
2) Welke factoren in de fysieke omgeving (bijv. de aanwezigheid en toegankelijkheid van verschillende soorten voeding, waaronder groente & fruit en snacks) zijn het meest voorspellend voor de BMI van 8-12-jarigen?

Daarbij zal tevens gekeken worden in hoeverre deze samenhangen met genetische en demografische factoren. De antwoorden op de vragen bieden aanknopingspunten voor preventieve interventies.

 

Opzet onderzoek

Om de onderzoeksvragen te beantwoorden, is een regionale cohortstudie opgezet onder basisschoolleerlingen en hun ouders. In het najaar van 2008 wordt een eerste meting gehouden onder ca. 5.000 basisschoolleerlingen uit groep 5. Na toestemming van de ouders wordt op school hun lengte, gewicht en middelomtrek gemeten door daarvoor geselecteerde en getrainde studenten en/of onderzoekers. Daarnaast kregen de kinderen klassikaal een korte, eenvoudige vragenlijst voorgelegd over hun eet- en beweeggedrag. De ouders van de leerlingen kregen een vragenlijst voorgelegd waarin eetgedrag, beweegpatroon en opvoedingsstijl centraal staan. Na een jaar vond de tweede meting plaats. Dezelfde kinderen en hun ouders worden dan opnieuw benaderd. In totaal vonden vier metingen plaats, zodat de kinderen gevolgd werden vanaf groep 5 tot en met groep 8.

Resultaten

In vier jaarlijkse opeenvolgende metingen werden ruim 1.800 kinderen en hun ouders gevolgd. De eerste meting heeft plaatsgevonden in het najaar van 2008 in de GGD-regio Zuidoost-Brabant (Eindhoven, Helmond en omringende gemeenten). Om het aandeel kinderen en ouders met verschillende nationaliteiten in het onderzoek te verhogen, zijn in het voorjaar van 2009 een twaalftal Rotterdamse scholen aan het onderzoek toegevoegd. In het najaar van 2009 vond de tweede meting plaats, in het najaar van 2010 de derde en in het najaar van 2011 de vierde en (voorlopig) laatste meting. De metingen bestonden uit een vragenlijst voor ouders, een vragenlijst voor de kinderen, en het op school meten van lengte en gewicht van de kinderen door gekwalificeerde onderzoeksassistenten.

Publicaties

Family Matters? – Proefschrift Gerda Rodenburg (Pdf, 1,6MB)
Childrens Food Environment – Proefschrift Wilke van Ansem

Onderzoekers

drs. Gerda Rodenburg (oio), dr. Brigitte Boon (co-promotor en dagelijks begeleider), dr. Anke Oenema (2^e co-promotor, werkzaam bij Erasmus MC), prof.dr. Dike van de Mheen (promotor)