Elk jaar worden ongeveer 800 jongeren in een ziekenhuis opgenomen vanwege overmatig alcoholgebruik. Hoe voorkomen we dat? Afgelopen week hebben we bij het IVO een onderzoek afgerond naar alcoholvergiftiging onder jongeren. We schreven daar een wetenschappelijk artikel en een factsheet over, maar het blijft knagen.

We interviewden jongeren tussen de 13 en 17 jaar voor ons onderzoek, die met een alcoholvergiftiging op de Spoedeisende Hulp kwamen. Ze hadden geen problemen om aan alcohol te komen, al is de verkoop van alcohol aan minderjarigen verboden. Soms was de drankkast thuis een prima optie, soms was een geleende ID-kaart nodig om aan alcohol te komen. Hun ouders stelden geen duidelijke grenzen, zeiden ze, en voorlichtingscampagnes zijn volgens hen niet effectief. Wat moeten we dan? Beter handhaven op de leeftijdsgrens? Ouders vragen een slot op de drankkast te zetten en grenzen aan te geven? En daarnaast betere voorlichtingscampagnes voor jongeren ontwikkelen? Dat is allemaal goed natuurlijk, maar het blijft dweilen met de kraan open.

Als alcohol op elke straathoek te koop is, waarom denken we dan dat jongeren niet aan alcohol kunnen komen? Als reclamecampagnes laten zien dat alcohol drinken sociaal, gezellig en sexy is, hoe maak je dan met voorlichtingscampagnes voor jongeren niet-drinken de norm? En wanneer je als ouder drinkt en alcohol in huis hebt, hoe leg je dan aan je kind uit dat alcohol ongezond is en dat hij of zij niet (teveel) mag drinken? De geïnterviewde jongeren vertelden ons dat ze allerlei positieve gevoelens en verwachtingen hebben over alcohol. De leeftijdsgrens van 18 jaar maakt het bovendien alleen maar leuker en spannender om eerder te drinken. Voor hen is het heel normaal om voor je 18e te drinken.

Jongeren die in een ziekenhuis terechtkomen door overmatig alcoholgebruik, hebben een grotere kans op een verstoring in de ontwikkeling van hun hersenen. Ze zijn niet alleen de volgende ochtend minder scherp; het IQ van jonge drinkers blijft soms 10 tot 15 punten achter op leeftijdsgenoten. Jong drinken vergroot bovendien de kans op een latere verslaving aan alcohol. Maar de negatieve gevolgen van drinken voor volwassenen moeten we ook niet bagatelliseren. We weten immers allang dat zelfs één of twee glazen alcohol per dag ongezond is. Alcoholgebruik is elk jaar verantwoordelijk voor ongeveer 3.000 nieuwe gevallen van kanker in Nederland. Met ieder glas alcohol dat je drinkt, stijgt je risico op kanker. Er is dus geen veilige ondergrens.

Willen we echt iets doen aan alcoholgebruik onder jongeren, dan moeten we als maatschappij consequenter zijn. Dat betekent: meer maatregelen nemen tegen (overmatig) alcoholgebruik. Niet alleen om drinken onder jongeren te ontmoedigen, maar om de hele maatschappij te laten afkicken van alcohol. Algemene voorlichtingscampagnes voor jong én oud over de schade van alcoholgebruik en alcoholmarketing verbieden, zijn een goed begin. En moeten we écht op elke straathoek goedkope alcohol verkopen? We hoeven alcohol niet volledig uit te bannen, maar een verschuiving van de sociale norm is bij zo’n schadelijk product zeker op z’n plaats.

Dr. Gera Nagelhout is Chief Science Officer van onderzoeksinstituut IVO en daarnaast werkzaam bij de Universiteit Maastricht. Haar onderzoek richt zich op gezondheid en welzijn van mensen met een lage sociaaleconomische positie.