Achtergrond
‘Resultaten Scoren’ van GGZ-Nederland wil richtlijnen, protocollen en interventies maken voor selectieve en geïndiceerde preventie en voor behandeling en zorg voor kwetsbare jongeren met middelenproblematiek en verslaving. Daartoe heeft het IVO i.s.m. Jaap van der Stel een overzicht gemaakt van de bestaande kennis op dit terrein, gebundeld in het rapport Kwetsbare groepen jeugdigen en (problematisch) middelengebruik: visie en interventiematrix (pdf, 1 mB).

Samenvatting
Centraal daarin staat de gedachte dat preventie van middelenproblematiek bij jongeren een brede, veelomvattende benadering vereist. Kwetsbare jongeren worden gekenmerkt door een opeenstapeling van problemen. Deze problemen worden vaak door gemeenschappelijke risicofactoren veroorzaakt. Juist bij beginnende problematiek is de kans op herstel het meest succesrijk. Daarom moet men al in een vroeg stadium veel aandacht besteden aan de oorzaken van de problemen.
Vier principes moeten bij het opzetten van preventie bepalend zijn. Deze zijn:
A. benader de oorzaken in samenhang;
B. bekijk alles vanuit een ontwikkelingsperspectief;
C. houd rekening met de sociale en culturele context waarin stoornissen ontstaan;
D. maak bij het uitwerken van plannen gebruik van inzichten van werkers in de jeugdzorg.

De risicofactoren en de zogenaamde beschermende factoren die bij middelenproblematiek een rol spelen zijn geïnventariseerd. Een opeenstapeling van risicofactoren vergroot de kans op problemen aanzienlijk: bij vier gecombineerde risicokenmerken vertienvoudigt de kans op stoornissen. Een teveel aan stressoren leidt tot een ontregeling van de zelfregulatie. Psychosociale problemen en middelenproblematiek gaan vaak samen, zodat het van belang is de risicofactoren voor psychosociale problemen, maar ook die welke samenhangen met delinquent gedrag en met dak- en thuisloosheid, goed te onderkennen en te doorgronden.

In de rapportage worden preventieve interventies besproken en worden hiaten in het aanbod blootgelegd. Op basis van de literatuur en een veldverkenning is een aantal doelgroepen gekozen voor selectieve en geïndiceerde preventie. Per doelgroep is bekeken welke effectieve interventies er zijn, en welke ontbreken. De volgende doelgroepen hebben aandacht nodig: in armoede levende of gemarginaliseerde jongeren met een lage sociaal-economische status, jongeren die omgaan met deviante leeftijdgenoten, zwerfjongeren, school-dropouts en spijbelaars, jongeren met psychische problemen of gedragsproblemen en jongeren die op vroege leeftijd zijn begonnen met gebruik.

Opdrachtgever
Resultaten Scoren

Publicatie
Kwetsbare groepen jeugdigen en (problematisch) middelengebruik: visie en interventiematrix (pdf, 1 MB)

Onderzoeksteam
Anke Snoek (onderzoeker) & Elske Wits (projectleider)
Jaap van der Stel (adviseur)