Vraag en doelstelling
Jongeren zijn kwetsbaar voor het maken van schulden en kwetsbare jongeren zijn dat in sterke mate. Eerder IVO onderzoek (IVO reeks 70) laat zien dat de meeste zwerfjongeren die in opvang komen hoge schulden hebben, zeker wanneer die worden afgezet tegen hun inkomen. Financiële problemen zijn daarom een belangrijk aandachtspunt in de begeleiding van jongeren die zich bij de maatschappelijke opvang melden.
In deze kwalitatieve studie gaan we na waar deze schulden bij kwetsbare jongeren vandaan komen. We kijken daarbij niet alleen naar individuele kenmerken maar ook naar maatschappelijke kenmerken. Ook gaan we na welk hulpaanbod er is voor kwetsbare jongeren met schulden en of dat aanbod aansluit op de leefwereld en behoefte van deze jongeren.
Het doel van de studie is om aanknopingspunten te vinden voor preventie van schulden en begeleiding van jongeren met schulden. Het onderzoek raakt gedeeltelijk aan de inspanning van de gemeente Rotterdam om door het aanbieden van budgetbeheer en training voor jongeren in de maatschappelijke opvang hun schulden te stabiliseren en zodoende jongeren grip te laten krijgen op hun financiële huishouding.

Opzet van het onderzoek
Allereerst wordt een verkennende literatuurstudie uitgevoerd. Dan zal een aantal hulpverleners die met jongeren en schulden te maken hebben worden geïnterviewd. Op basis van deze interviews wordt een voorlopige categorisering gemaakt van type jongeren met schulden. Sleutelbegrippen als motivatie en vaardigheid krijgen hierin een plaats. Vervolgens wordt met behulp van deze voorlopige indeling een 15-tal jongeren geworven en geïnterviewd over (het ontstaan van) hun schulden en de huidige en gewenste aanpak ervan.

Resultaten
Bij vrijwel alle kwetsbare jongeren spelen overbestedingsschulden een rol, maar belangrijker zijn de schulden die ontstaan doordat ze een tijd instabiel waren gehuisvest of dakloos waren, waardoor er schulden ontstonden bij de zorgverzekering en DUO. De inkomsten van kwetsbare jongeren zijn laag en zelfs het aflosssen van kleine schulden levert als snel problemen op. Het ontbreekt ze aan financiele buffers en een informeel steunsysteem. Kleine schulden lopen door invorderingskosten al snel op. Daar komt bij dat de woonsituatie instabiel is en post niet aankomt of niet wordt geopend. Veel kwetsbare jongere missen de vaardigheid om uit te hand gelopen schulden aan te pakken. Met het ontbreken van grip ontbreekt ook vaak de motivatie. Een vicieuze cirkel. Hulpverleners spelen een cruciale rol in het krijgen van grip op en motivatie om de schuldensituatie aan te pakken.

Looptijd
Januari 2013 – April 2013

Financiers
Stichting Volksbond Rotterdam
GGD Rotterdam-Rijnmond

Publicatie
Rapportage Kwetsbare jongeren en schulden (pdf, 553 kB)

Onderzoeksteam
Drs. Cas Barendregt (onderzoeker)
Drs. Gerda Rodenburg (projectleider)