Vraag- en doelstelling
In 2009 sloten directeuren van instellingen voor verslavingszorg en cliëntenraden, vertegenwoordigd door Het Zware Gat een convenant genaamd: Het Handvest van Maastricht. Het Handvest beoogt in alle fases van de behandeling van verslaving “herstel” als uitgangspunt te nemen. Het Handvest maakt onderscheid tussen persoonlijk- en maatschappelijk herstel. Het handvest erkent dat bij het werken aan herstel, ervaringskennis een gelijkwaardige kennisbron is, naast professionele en wetenschappelijke kennis. Er worden 13 Proeftuinen gecreëerd waarin (ex)cliënten in samenwerking met professionals de herstelaanpak (verder) zullen ontwikkelen.

In dit evaluatie onderzoek worden vier van deze Proeftuinen geëvalueerd op basis van de volgende twee hoofdvragen: Wanneer is welke aanpak van het werken met ervaringskennis van (ex-) verslaafden passend en effectief? Hoe kunnen gunstige randvoorwaarden en haalbaarheid van het werken met ervaringskennis en zelfregie van cliënten worden bevorderd?

Opzet onderzoek
De evaluatie vindt plaats in nauwe samenwerking met Het Zwarte Gat. Uitgangspunt van de samenwerking is dat de evaluatie, nog tijdens het evaluatieproces, bijdraagt aan de ontwikkeling van de Proeftuinen. Het type evaluatie dat hiervoor geschikt is, is participatief van aard. Dat wil zeggen dat de onderzoekers zich niet als objectieve buitenstaanders opstellen maar dat hun methodisch handelen (interventies) voor de betreffende Proeftuinen een directe meerwaarde heeft. Er worden kwalitatieve onderzoeksmethoden gebruikt (o.a. participerende observatie, actorenanalyse en diepte interviews) waarbij analyse en reflectie met deelnemers is geïntegreerd. Er wordt een “leergroep” ingesteld waarin cliënten en professionals van de Proeftuinen zich samen buigen over de mogelijke ontwikkeling van de Proeftuinen. De resultaten van het onderzoek beschrijven het (historische) proces van de ontwikkeling van de vier Proeftuinen, maar wil geen eindoordeel vellen over het succes van de deelnemende Proeftuinen. In een participatief evaluatieproces als deze is het nuttiger om een ontwikkelingsagenda te formuleren die door de belangrijkste belanghebbenden (Proeftuinen en instellingen voor Verslavingszorg) wordt onderschreven.

Looptijd
Oktober 2010 – januari 2013

Opdrachtgever/financier
ZonMW

Rapportages
Rapportage Liggen we op koers? Evaluatie proeftuinen (pdf, 2 MB)
Publieksversie Liggen we op koers? Evaluatie proeftuinen (pdf, 1 MB)

Video’s
Proeftuin CSD Amsterdam
Proeftuin ETZ Utrecht
Proeftuin 4B, Venray/Venlo
Proeftuin Help mijn buurman (ver)zuipt, Emmen/Hoogeveen

Onderzoekers
Cas Barendregt (senior onderzoeker)
Elske Wits (projectleider)