Pas op 1 oktober gaan de maatregelen in voor neutrale verpakkingen van tabaksproducten. Dat is drie maanden later dan een eerder besluit van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het stoppen, afzwakken of vertragen van beleidsmaatregelen zijn bekende strategieën van de tabaksindustrie en opnieuw lijken die succesvol toegepast. Onderzoeksinstituut IVO onderzocht de rol van de tabaksindustrie bij de invoering van neutrale verpakkingen in andere landen.

Eén van de meest ingezette strategieën van de tabaksindustrie om tabaksbeleid te stoppen, afzwakken of vertragen, is het produceren van eigen ‘bewijsmateriaal’. De industrie gebruikt vaak wereldwijd dezelfde argumenten, bijvoorbeeld dat de maatregelen illegale handel doet toenemen, kleine bedrijven financieel lijden onder nieuw tabaksbeleid en dat er onvoldoende bewijs is voor de effectiviteit van tabaksbeleidsmaatregelen.

Ondermijnen van beleid

De tabaksindustrie gebruikt verschillende tactieken en herhaalt deze vaak om beleid te ondermijnen, dit is ook zichtbaar bij de invoering van neutrale verpakkingen. Tabaksfabrikanten zetten bijvoorbeeld loyaliteitsprogramma’s in om invloed op winkeliers te krijgen. Onderzoeker Nikita Poole van Onderzoeksinstituut IVO: “Tabaksfabrikanten stimuleren winkeliers om hun tabaksproducten mondeling te promoten aan klanten en om beleidswijzigingen zo laat mogelijk door te voeren. Zo wordt de impact van het beleid zo lang mogelijk uitgesteld.”

Liever geen discussie over gezondheid

Nieuwe argumenten die de tabaksindustrie inzet, zijn een stijging in kosten voor grenshandhaving, schending van het intellectuele eigendom, handelsgerelateerde reputatieschade en maatregelen die niet binnen internationale wetgeving passen. Deze argumenten brengt de tabaksindustrie soms zelf naar buiten, maar soms ook via andere partijen zoals experts op het gebied van intellectueel eigendom, handelsvertegenwoordigers of ondernemers. “De tabaksindustrie voert liever een discussie over economische consequenties en rechtsgeldigheid, in plaats van over de publieke gezondheid,” aldus onderzoeker Nikita Poole.

Onderzoek

Het literatuuronderzoek van het IVO is gebaseerd op 19 wetenschappelijke artikelen. Alle artikelen zijn gepubliceerd in de afgelopen 10 jaar en gericht op de invloed van de tabaksindustrie op neutrale verpakkingen en/of een uitstalverbod van tabak. Dit onderzoek werd uitgevoerd met een subsidie van het Longfonds, Hartstichting, KWF Kankerbestrijding, Trombosestichting en Diabetes Fonds. Het wetenschappelijk onderzoeksteam van het IVO bestaat uit Nikita Poole, dr. Barbara van Straaten en prof. dr. Gera Nagelhout. In het onderzoeksproject werken zij samen met onderzoeksjournalisten van The Investigative Desk en een adviseur van de University of Bath.

Bekijk de factsheet (Pdf, 428 kB)