Gemeenten spelen een belangrijke rol bij het ondersteunen van mensen die moeite hebben om hun zorgkosten te betalen. De decentralisatie van compensatieregelingen maakte het voor gemeenten mogelijk om hierin financieel maatwerk te leveren. Op verzoek van het ministerie van VWS onderzochten wij de maatregelen die gemeenten hebben genomen na het afschaffen van de Wet tegemoetkoming voor chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en de Compensatie eigen risico (Cer). Vorige week werd de eindevaluatie ‘Goed geregeld?’ aangeboden aan de Tweede Kamer. Die laat zien dat gemeenten over het algemeen vinden dat hun lokale regelingen effectiever zijn dan de eerder genoemde compensatieregelingen.

In het voorjaar van 2021 voerden Onderzoeksinstituut IVO, Platform31, Verwey-Jonker Instituut en de Rebel Group, op verzoek van het ministerie van VWS, een onderzoek uit naar de maatregelen die gemeenten hebben genomen na het afschaffen van de Wet tegemoetkoming voor chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en de Compensatie eigen risico (Cer). Met de evaluatie wil de Tweede Kamer bekijken of de omslag van een ongerichte automatische tegemoetkoming naar individueel maatwerk bij hoge zorgkosten is geslaagd. De evaluatie laat zien dat gemeenten over het algemeen vinden dat hun lokale regelingen effectiever zijn dan de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en de Compensatie eigen risico (CER) waren.

In de brief aan de Tweede Kamer schrijft Minister Van Ark van VWS dat het ongewenst is als mensen om financiële redenen geen toegang hebben tot zorg of afzien van noodzakelijke zorg. Gemeenten spelen een belangrijke rol bij het ondersteunen van mensen die moeite hebben om hun zorgkosten te betalen. De decentralisatie en de afschaffing van de compensatieregelingen Wet tegemoetkoming voor chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) en de Compensatie eigen risico (Cer) maakte het voor gemeenten mogelijk om financieel maatwerk te leveren voor inwoners met hoge zorgkosten en een krappe beurs.

Gerichte inzet van maatwerkregelingen door gemeenten

Een groot aantal gemeenten heeft, naast de Gemeentepolis voor het collectief van mensen met een laag inkomen, een aantal maatregelen voor aanvullend individuele financiële compensatie. Het totale Rijksbudget hiervoor bedroeg 745 miljoen euro. Bij de overheveling van deze taken kregen gemeenten daarvan 268 miljoen euro (ruim een derde) – ongeoormerkt – ter beschikking. De precieze uitwerking verschilt per gemeente, maar alle gemeenten zetten de hiervoor beschikbare budgetten in voor inwoners met hoge zorgkosten. De nieuwe maatwerkregelingen kennen wel allemaal een inkomensgrens om hierop aanspraak te maken. Hierdoor is er wel sprake van gerichtere inzet van de beschikbare budgetten. Naast de gemeentelijke (individuele) maatregelen die nu zijn onderzocht zijn er ook op Rijksniveau een aantal maatregelen genomen die deze groep moet ondersteunen, waaronder het maximeren van de bijbetalingen voor geneesmiddelen, het bevriezen van het eigen risico tot en met 2021, het abonnementstarief voor de Wmo.

Inzichten en tips voor andere gemeenten
Naast desk research en een enquête onder alle gemeenten in Nederland deden we verdiepende casestudies bij zes gemeenten. We vroegen ze naar tips voor andere gemeenten:

  • Gemeente Assen roep op om breed te kijken naar wat je voor je bevolking wilt als gemeente. “Denk na wat je wil doen met het thema gezondheid. Het is belangrijk om te denken vanuit de behoefte van de inwoner en niet vanuit de kosten.”
  • De door de gemeenten veel gehanteerde Gemeentepolis kent door het land heen een wisselende dekking en kosten voor de inwoner die er recht op heeft. In de schulddienstverlening wordt dit toch als effectieve ondersteuning gezien. Zo ook bij de Schuldhulpmaatjes in de gemeente Ridderkerk: “Ik moet je zeggen, het geeft enorme rust. Ze hikken tegen het eigen risico aan of gaan niet naar de dokter omdat ze bang zijn de rekening te krijgen.”
  • Toch werpt deze manier van werken niet altijd optimaal zijn vruchten af. Dat merken ze ook in de gemeente Hellevoetsluis: “Wij zitten ons druk te maken over alles dat we regelen voor de burger, maar we nemen niet altijd het individuele perspectief van burgers mee. De burger moet met de billen bloot; het persoonlijke verhaal vertellen, bankafschriften laten zien. Die drempel is er gewoon.”
  • Een goede gezondheid zorgt voor een beter leven. De regelingen die bij gemeenten zijn geïntroduceerd worden wel gerichter ingezet bij de doelgroep die het financieel minder heeft. “Als je alleen bijstand zou verstrekken, dan kunnen mensen niet meedoen. Op de korte termijn is het kiespijn, op de lange termijn is het niet meer naar je werk en niet meer op straat komen”, aldus de geïnterviewde medewerkers bij de gemeente Krimpenerwaard.

Bekijk ook

Bron: platform31.nl