Vraag-en doelstelling
In de afgelopen jaren is er een groeiend besef dat het behandelen van gedetineerden met een ISD-maatregel een meerwaarde kan hebben bij het terugdringen van de recidivekans. ISD staat voor Inrichting voor Stelselmatige Daders. Uit de praktijk zijn er geluiden dat zich allerlei problemen voordoen bij de behandeling van gedetineerden die een ISD-maatregel opgelegd hebben gekregen (ISD-ers). Er bestaat nog veel onduidelijkheid over de specifieke kenmerken en omvang van de problematiek van deze doelgroep. Novadic-Kentron heeft daarom het IVO gevraagd onderzoek te doen naar de specifieke problematiek van de groep ISD-ers en zorgvraag van deze groep.

Het onderzoek heeft tot doel inzicht te geven in de specifieke problematiek van ISD-ers en de zorgbehoefte van ISD-ers, in vergelijking met niet-ISD-ers.
Het onderzoek zal antwoord gegeven op de volgende twee onderzoeksvragen:
1. In hoeverre verschillen ISD-ers van niet-ISD-ers in de PI Vught, als het gaat om demografische kenmerken, delictgegevens, psychische problematiek en verstandelijke vermogens?
2. Wat is de zorgbehoefte van ISD-ers en niet-ISD-ers in PI Vught volgens professionals, en in hoeverre zijn er verschillen in de waargenomen hulpbehoefte van deze twee groepen?

Opzet onderzoek
Om de onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden zijn twee onderzoeksmethoden toegepast, te weten 1) aanvullend kwantitatief onderzoek onder ISD-ers en een groep niet-ISD-ers, en 2) een focusgroepsbijeenkomst met experts.

Resultaten
Het onderzoek onder 99 gedetineerden – met en zonder ISD-maatregel – in de Justitiële Inrichting in Vught bevestigt dat het delictgedrag bij de ISD-ers vaak gerelateerd is aan middelengebruik, veel vaker dan bij de niet-ISD-ers. De problematiek onder ISD-ers is complex. De verslaafde veelplegers onder hen kampen met een combinatie van psychische problemen, crimineel gedrag en maatschappelijke problemen. Het reguliere zorgaanbod leidt bij deze doelgroep tot onvoldoende resultaten. ISD-ers hebben gemiddeld een lager geschat IQ dan niet-ISD-ers. Ook hebben meer ISD-ers last van zware depressies. De groep ISD-ers wordt tenslotte gekenmerkt door gebrek aan diploma’s, lange periodes van werkloosheid en een forse schuldenproblematiek.

Een probleem is dat veel verslaafde veelplegers gebrekkige motivatie hebben voor zorg en behandeling, zeker in een gedwongen setting zoals de ISD. Binnen de gevangenis zou hiervoor bij binnenkomst aandacht moeten zijn. Om de terugval in verslaving en criminaliteit terug te dringen moet een veelpleger de nieuw aangeleerde vaardigheden oefenen “in het echt”, ofwel in de samenleving. Ook hier is de motivatie van de ex-gedetineerde een doorslaggevende factor. De mogelijkheid van een voorwaardelijke invrijheidstelling (v.i.) biedt kansen om de terugkeer in de maatschappij te laten slagen. Op de lange termijn hebben deze mensen – ook na een geslaagde terugkeer in de samenleving – langdurige zorg nodig, gecombineerd met een vorm van woonbegeleiding en dagbesteding. Daarbij moet het mogelijk zijn dat zij drugs blijven gebruiken; abstinentie is vaak niet of nauwelijks haalbaar.

Opdrachtgever
Novadic-Kentron

Publicatie
Problematiek en zorgbehoefte van gedetineerden met ISD in Vught (pdf, 2 MB)

Onderzoeksteam
Soenita Ganpat en Elske Wits (projectleider).