Het kabinet heeft in november 2020 besloten dat per 1 januari 2024 supermarkten geen tabak meer mogen verkopen. Tegelijkertijd heeft de staatsecretaris van VWS de ambitie uitgesproken dat op termijn tabak alleen nog wordt verkocht bij tabaksspeciaalzaken waar alleen de volwassen roker komt en die zich vrijwel exclusief richten op de verkoop van tabaks- en aanverwante producten. Het ministerie van VWS heeft SEO Economisch onderzoek en onderzoeksinstituut IVO gevraagd hoe deze eindfase na 2030 het beste vormgegeven kan worden.

Het onderzoek is uitgevoerd op basis van literatuuronderzoek, interviews met experts en met (vertegenwoordigers van) verkooppunten van tabak (supermarkten, tabaks- en gemakszaken en tankstations), gemeenten, NVWA en douane. De effecten zijn doorgerekend met een economisch model, onder andere gebaseerd op aannames over het effect van de daling van het aantal verkooppunten op het aantal rokers en op een businesscase voor een levensvatbare tabaksspeciaalzaak.

De resultaten zijn gebundeld in een rapport en een infographic. De uitkomsten van het onderzoek zijn met grote onzekerheid omgeven. Supermarkten weten nog niet wat ze gaan doen als de verkoop van tabak verboden wordt in 2024. Voor tabaks- en gemakszaken is de toekomst nog onzekerder, omdat de tabaks- en gemakswinkels die nog voor een groot deel afhankelijk zijn van tabak niet weten hoelang zij nodig hebben om nieuwe markten aan te boren om zonder tabak verder te kunnen.