Auteurs: Gera Nagelhout, Nikita Poole, Floor van den Brand
Er verandert de komende jaren veel aan de verkoopomgeving van tabak. Zo mag tabak vanaf juli 2024 niet meer verkocht worden in supermarkten, terwijl dit nu nog de plek is waar de meeste mensen hun tabak kopen. Wij doen onderzoek naar de gevolgen van deze beleidsverandering. Daarbij onderzoeken we verschillen tussen aandachtswijken en andere wijken, omdat de gevolgen mogelijk verschillen tussen wijken. In deze factsheet presenteren we enkele resultaten uit de voormeting van ons onderzoek. Hiermee geven we een beeld van tabaksgebruik en tabaksverkoop in aandachtswijk en andere wijken in Nederland.
In oktober 2022 hebben 613 mensen uit aandachtswijken en 610 mensen uit andere wijken deelgenomen aan een online vragenlijst via het panel van Kantar Public. Alle deelnemers rookten minstens één keer per maand sigaretten of shag. We deelden wijken in Nederland op in aandachtswijken versus andere wijken met behulp van de Leefbarometer en de SES-WOA. De Leefbarometer is gebaseerd op kenmerken van de woonomgeving zoals de fysieke omgeving, woningvoorraad, voorzieningen, sociale samenhang en overlast en onveiligheid. De SES-WOA van het CBS is gebaseerd op de welvaartscategorie, het opleidingsniveau en recente arbeidsverleden van huishoudens. Een wijk werd in ons onderzoek gezien als een aandachtswijk als deze of een lage Leefbarometer-score had (4 of lager) of een lage SES-WOA-score (20% laagste scores). Voor de statistische analyses in deze factsheet hebben we de deelnemers uit aandachtswijken vergeleken met de deelnemers uit andere wijken. We hebben de resultaten van dit onderzoek ook voorgelegd aan een adviesgroep met mensen die van weinig geld moeten rondkomen. We hebben hen gevraagd om te reflecteren op de gebruikte termen en op de gevonden resultaten uit het vragenlijstonderzoek.
Opvallende resultaten zijn:
- Mensen in aandachtswijken gebruiken vaker dagelijks tabak dan mensen uit andere wijken. Onze adviesgroep met mensen die van weinig geld moeten rondkomen reageert hierop dat mensen in aandachtswijken misschien meer roken omdat ze meer problemen, stress en verveling ervaren.
- Mensen uit aandachtswijken geven vaker aan dat ze binnen 10 minuten bij een tabaksspeciaalzaak kunnen zijn vanaf hun huis dan mensen uit andere wijken. Onze adviesgroep geeft aan dat ze het liefst goedkopere tabak kopen (bijvoorbeeld uit Duitsland of Luxemburg), maar anders de eerste de beste winkel waar je het kan halen. Uit onze vragenlijst blijkt ook dat mensen uit aandachtswijken iets vaker illegale sigaretten kopen dan mensen uit andere wijken, maar het komt in beide type wijken erg weinig voor.
- Mensen uit aandachtswijken kopen hun tabak vaker bij een boekhandel dan mensen uit andere wijken. Ze komen ook vaker in aanraking met tabak tijdens een winkelbezoek dan mensen uit andere wijken. Ze zien vaker mensen bij de ingang van de winkel roken, zien vaker rookbenodigdheden zoals aanstekers, filters en vloei en ze zien vaker reclame voor tabak tijdens een winkelbezoek.
Dit zijn enkele resultaten van de voormeting van ons onderzoek. We zullen in de komende jaren onderzoeken of er veranderingen zijn nadat het tabaksverkoopverbod in supermarkten is ingegaan. Kijk op onze projectpagina voor updates over ons onderzoek.
Dit onderzoek is gefinancierd door KWF Kankerbestrijding en deze factsheet is gemaakt door Onderzoeksinstituut IVO en de Universiteit Maastricht.
