Roken komt vaker voor onder mensen in lagere sociaaleconomische posities, dat wil zeggen met een gemiddeld lager opleidingsniveau of een lager inkomen. Verschillende factoren maken het voor hen moeilijker om te stoppen en dat vol te houden, zoals een hogere mate van verslaving, meer stress en minder steun in de sociale omgeving. Omdat reguliere stoppenmet-rokenprogramma’s (SMR-programma’s) voor deze doelgroep niet intensief genoeg zijn en onvoldoende rekening houden met bijvoorbeeld stress, is er een aangepast aanbod ontwikkeld dat wél werkt voor deze doelgroep. Met deze handreiking bieden we gemeenten en GGD-en meer kennis en inzicht in hoe ze SMR-ondersteuning voor de langere termijn kunnen inzetten en borgen.

Auteurs: Nikita Poole, Elske Wits, Ruud Dorenbos en Gera Nagelhout

In drie gemeenten in Nederland – Haarlem, Utrecht en Den Haag – zijn op wijkniveau projecten uitgevoerd, waarin dit aangepaste aanbod is ingevoerd en waarbij strategieën zijn ontwikkeld om de doelgroep beter te bereiken. De uitgangssituatie voor deze projecten was verre van ideaal: huisartsen bespreken stoppen met roken onvoldoende en verwijzen nog nauwelijks door naar stoppen-met-rokenhulp. Ook is het aanbod voor deze doelgroep nog onvoldoende gedifferentieerd: behalve de aangepaste programma’s is het overige aanbod door gebrek aan financiering nog zeer beperkt en niet geschikt voor deze doelgroep, door bijvoorbeeld de te korte duur van de geboden begeleiding. Het implementeren en borgen van a) een passend stoppen-met-rokenaanbod en van b) samenwerking tussen zorg en welzijn gericht op het werven en begeleiden van deelnemers kunnen we dan ook met recht het stempel van pionieren geven. Tel daarbij op de gevoeligheid van het onderwerp bij veel mensen die al meerdere keren tevergeefs probeerden te stoppen met roken, en het is goed voor te stellen dat er veel kennis, vaardigheden en enthousiasme nodig zijn om de inzet tot een succes te maken.

Gelukkig zien we in steeds meer gemeenten initiatieven ontstaan met als doel om iedereen een gelijke kans te geven om te stoppen met roken. Belangrijk is om vervolgens de eerste stappen die zijn gezet goed te borgen. In deze handreiking zetten we de geleerde lessen over borging van de aanpak in Haarlem, Utrecht en Den Haag op een rij, als startpunt voor een grotere lerende beweging. We noemen deze handreiking een ‘handreiking 1.0’ en hopen dat er spoedig inzichten, ervaringen en vooral ook concrete resultaten aan kunnen worden toegevoegd.

De handreiking werd gefinancierd door het RIVM en ZonMw.