Door Margriet Lenkens
Ervaringsdeskundigheid bij jongeren met delinquent gedrag
Voor een groot onderzoek onder kwetsbare Rotterdamse jongeren hebben we onder andere interviews gedaan met jongeren die delicten hebben gepleegd. Een deel van de ondervraagden heeft ook weleens vastgezeten. Deze jongeren zijn in ons onderzoek beland doordat anderen (hulpverleners, reclasseerders, jongerenwerkers) hen als ‘risicojongere’ hadden gesignaleerd. We waren daarom heel benieuwd hoe ze zélf tegen hun problemen aankijken en wat hun behoeften zijn op het gebied van hulp en ondersteuning. De geïnterviewde jongeren zijn hier vrij duidelijk in; velen hebben geen behoefte aan hulp. En al helemaal niet aan hulp van iemand die zijn of haar kennis alleen uit de boeken heeft en hen dan weleens gaat vertellen hoe ze hun problemen moeten oplossen. Of zoals de 17-jarige Amit in een justitiële jeugdinrichting tegen mij zei: “Je kan me snappen, maar je kan me nooit begrijpen. Je kan me nooit voelen, snap je?”
Waar deze jongeren meer voor open lijken te staan, is ondersteuning door iemand die vergelijkbare dingen heeft meegemaakt. Ze hebben namelijk het gevoel dat die hen beter kan begrijpen. Dit zette mij aan het denken: kan dit werken? Accepteren zij echt sneller hulp van iemand met een vergelijkbare achtergrond? En kan zo’n ervaringsdeskundige dan ook helpen bij het opbouwen van een nieuw bestaan?
Inmiddels doe ik ook een literatuurstudie naar de waarde van ervaringsdeskundigheid. Ik wil graag meer zicht krijgen op de effecten van de inzet hiervan bij deze doelgroep. Wat zijn de werkzame mechanismen bij zo’n soort ondersteuning? Zetten ervaringsdeskundigen hun eigen ervaringen expliciet in? Of gaat het om de meer onbewuste aspecten van menselijke relaties? Voelen jongeren zich in dit contact meer begrepen? Of minder veroordeeld en gestigmatiseerd? Krijgen ze meer hoop voor hun eigen toekomst, doordat de ervaringsdeskundige een haalbaar en realistisch rolmodel vormt? Misschien gaat het om concrete vaardigheden die de ervaringsdeskundige aanleert, zoals omgaan met negatieve groepsdruk of conflicten oplossen met woorden. En misschien lukt het een ervaringsdeskundige makkelijker om door mooie praatjes heen te prikken en een jongere aan te spreken op zijn of haar gedrag.
Na mogelijke inzichten uit de literatuur, wil ik graag in gesprek met ervaringsdeskundigen én jongeren en jongvolwassenen die dit soort ondersteuning krijgen. Daarom ook een vraag aan jou: ken je projecten waarbij ervaringsdeskundigheid wordt ingezet bij jongeren of jongvolwassenen met delinquent gedrag? Of heb je andere suggesties voor mijn onderzoek? Mail dan naar lenkens@ivo.nl, want ik kom graag met je in contact.
Margriet Lenkens is afgestudeerd als forensisch orthopedagoog en doet promotieonderzoek naar kwetsbare jongeren in de grote stad. Daarbij combineert ze het liefst kwalitatieve en kwantitatieve methoden.
