Het verbod op verkoop van tabak voor supermarkten en de verdere beperking van de verkoop van tabak tot tabaksspeciaalzaken leiden tot een sterke daling van het aantal verkooppunten.

Het kabinet heeft in november 2020 besloten dat per 1 januari 2024 supermarkten geen tabak meer mogen verkopen. Tegelijkertijd heeft de staatsecretaris van VWS de ambitie uitgesproken dat op termijn tabak alleen nog wordt verkocht bij tabaksspeciaalzaken waar alleen de volwassen roker komt en die zich vrijwel exclusief richten op de verkoop van tabaks- en aanverwante producten. Het ministerie van VWS heeft SEO Economisch onderzoek en onderzoeksinstituut IVO gevraagd hoe deze eindfase na 2030 het beste vormgegeven kan worden.

Het onderzoek is uitgevoerd op basis van literatuuronderzoek, interviews met experts en met (vertegenwoordigers van) verkooppunten van tabak (supermarkten, tabaks- en gemakszaken en tankstations), gemeenten, NVWA en douane. De effecten zijn doorgerekend met een economisch model, onder andere gebaseerd op aannames over het effect van de daling van het aantal verkooppunten op het aantal rokers en op een businesscase voor een levensvatbare tabaksspeciaalzaak.

De resultaten zijn gebundeld in een rapport en een infographic. Een tipje van de sluier:

• • Het aantal verkooppunten daalt in 2024 van 10.000 tot 4.400 door verbod verkoop supermarkten en in 2031 verder tot 1.360 a 1.540 door beperking verkoop tot tabaksspeciaalzaken.
  • In 2024 gaan mogelijk 500 supermarkten failliet door het verkoopverbod. Door beperking verkoop tot tabaksspeciaalzaken kunnen in 2031 150 tot 250 tabaksen gemakszaken failliet gaan.
  • Door verkoopverbod door supermarkten in 2024 daalt het aantal rokers tot naar schatting 130.000. Verdere beperking van de verkoop van tabak leidt tot een verdere daling met ongeveer 115.000 rokers in 2031.

De uitkomsten van het onderzoek zijn met grote onzekerheid omgeven. Supermarkten weten nog niet wat ze gaan doen als de verkoop van tabak verboden wordt in 2024. Voor tabaks- en gemakszaken is de toekomst nog onzekerder, omdat de tabaks- en gemakswinkels die nog voor een groot deel afhankelijk zijn van tabak niet weten hoelang zij nodig hebben om nieuwe markten aan te boren om zonder tabak verder te kunnen.

Staatssecretaris Blokhuis (VWS) stuurde het onderzoeksrapport naar de Tweede Kamer. Lees de kamerbrief.