“If you don’t smoke, don’t start. If you smoke, quit. If you don’t quit, change.” Vorig jaar was dit boodschap van tabaksproducent Philip Morris in haar UnSmoke-campagne. Verwarrend? Jazeker. Want met een snelle blik lijkt het erop dat de tabakslobby plots van gedachten is veranderd. Wie verder kijkt, ziet: dit is niet het begin van een mooie, nieuwe, tabaksvrije toekomst. Lees maar tussen de regels door.

– “If you don’t smoke, don’t start”
Als je niet rookt, begin niet. Dat klinkt als een goed advies. Het kan zelfs van de antirooklobby komen. Maar uit de mond van Philip Morris hebben deze woorden nul betekenis. Philip Morris bedient niet alleen bestaande rokers, maar probeert ook actief nieuwe rokers te scheppen. Zo werkt de tabaksproducent wereldwijd ontmoedigingsbeleid tegen en probeert het te voorkomen dat de aantrekkingskracht van sigaretten op potentiële rokers afneemt. Ook proberen ze de regulering van tabaksreclame en de beperkingen op kortingen te blokkeren.

– “If you smoke, quit”
Als je rookt, stop dan. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Dat weet iedereen. Roken is meer dan een gewoonte. Het is een verslaving, waarvoor gemiddeld minstens zes stoppogingen nodig zijn om écht te stoppen. Tabaksproducenten hebben zelfs doelbewust ingrediënten toegevoegd om de opname van nicotine te verhogen. Dit maakt sigaretten extra verslavend.

– “If you don’t quit, change”
Als je niet stopt, verander dan. In Nederland zetten we grote stappen om het gebruik van tabak en sigaretten te ontmoedigen. De overheid zet in op een Rookvrije Generatie (waarbij minder dan 5 procent van de volwassenen rookt) tegen 2040. Door roken te denormaliseren, wil de overheid de gezondheid van Nederlanders verbeteren. Ook tabaksbedrijven proberen hun imago op te vijzelen en zich sympathiek op te stellen: ook wij maken ons zorgen om het welzijn van de bevolking. Philip Morris gebruikt de UnSmoke-campagne om twee vliegen in één klap te slaan: de eigen reputatie repareren en de ‘heat-not-burn’ (verhitten-niet-verbranden) producten promoten. Want die change waartoe Philip oproept, slaat op het veranderen van tabaksproduct; van brandbare sigaretten naar die zogenoemde ‘harm reduction’-producten, zoals de heat-not-burn iQOS.

Het is dus belangrijk om kritisch te blijven over de boodschappen en tactieken van de tabaksindustrie. Dat is precies wat het IVO doet. Dit jaar onderzoeken we de reacties van de tabaksindustrie op de geplande tabaksontmoedigingsmaatregelen. Zo kijken wij naar hoe zij reageren op de geplande accijnsverhoging vanaf april 2020. Ook bestuderen we hun antwoorden op de verplicht neutrale verpakkingen en het uitstalverbod van tabaksproducten vanaf juli 2020. Reken erop dat wij scherp blijven en – waar nodig – tussen de regels door blijven lezen!

Nikita Poole is junior onderzoeker bij het IVO en gespecialiseerd in het stimuleren van gezond gedrag, om zo levensstijl gerelateerde ziekten te voorkomen. Denk aan diabetes type 2, verschillende soorten kanker en burn-outverschijnselen. Nikita behaalde haar master Gezondheidsbevordering aan de Universiteit Maastricht.