Roken komt vaker voor onder mensen met een lagere sociaaleconomische positie (SEP), zoals mensen met een lager opleidingsniveau of een lager inkomen. Hoe help je hen bij het stoppen met roken? Om te achterhalen wat werkzame elementen zijn van stoppen-met-rokeninterventies voor mensen met een lagere SEP voerden Onderzoeksinstituut IVO, Trimbos-instituut en Amsterdam UMC een onderzoek uit.
We inventariseerden eerst welke Nederlandse interventies veelbelovend zijn voor deze doelgroep. We voerden interviews uit met uitvoerders, trainers, projectleiders en onderzoekers die bij deze interventies betrokken waren. Daarnaast voerden we een aanvullend literatuuronderzoek uit.
Werkzame elementen
Het bereiken van mensen om mee te doen met een stoppen-met-rokentraining of individuele begeleiding gaat niet vanzelf. Een proactieve werving en het systematisch promoten van stopondersteuning is nodig. Een persoonlijke aanpak door iemand met wie al een vertrouwensrelatie is opgebouwd, werkt daarbij het beste. Een begripvolle en niet-veroordelende houding door professionals is belangrijk.
De stopondersteuning zelf moet laagdrempelig zijn: dichtbij, het liefst helemaal gratis, op één locatie en met een praktische insteek. Het creëren van sociale steun is belangrijk voor deze doelgroep, bijvoorbeeld door ondersteuning aan te bieden in een groep. Interventies voor deze doelgroep zijn intensiever dan reguliere ondersteuning en bieden een jaar lang nazorg. Deelnemers moeten tijdens de ondersteuning leren om te gaan met stressvolle situaties en er is aandacht nodig voor aanvullende hulp bij onderliggende problemen. Interventies kunnen verbeterd worden door een positieve insteek te gebruiken, door beloningen in te zetten en door de inzet van ervaringsdeskundigen of ambassadeurs.
Brede implementatie
Belangrijke belemmerende factoren voor brede implementatie van dergelijke interventies zijn volgens de geïnterviewden dat er niet voldoende financiering is voor het aanbod, de zorgverzekeraar het aanbod niet vergoedt (of bijvoorbeeld maar één rookstoppoging per jaar), en/of een gebrek aan prioriteit door maatregelen rondom de coronapandemie. Ook werd opgemerkt door geïnterviewden dat de huidige financiering vaak onvoldoende dekt wat nodig is aan inspanningen om de doelgroep te bereiken en de ondersteuning te bieden die nodig is om te kunnen stoppen met roken.
Coalitie Iedereen Rookvrij
Dit onderzoek werd gefinancierd door FNO, Gezondheidsfondsen voor Rookvrij en Pharos. Samen met Stichting Rookpreventie Jeugd, GGD GHOR Nederland, Verslavingskunde Nederland, Trimbos-instituut en Onderzoeksinstituut IVO zijn zij onderdeel van de Coalitie Iedereen Rookvrij. Deze coalitie wil voldoende aanbod van geschikte stoppen-met-rokenondersteuning voor mensen met een lagere sociaaleconomische positie. Binnenkort worden ronde tafel bijeenkomsten georganiseerd om op beleidsniveau door te praten over de implicaties van ons onderzoek.
Download het rapport (pdf)
Download de factsheet (pdf)
