Er zit beweging in de manier waarop hulpverleners en vrijwilligers in welzijnswerk, scholen, sportverenigingen en de jeugdgezondheidszorg (‘het voorveld’) jeugdigen en gezinnen versterken. Meer dan ooit wordt geprobeerd het kind en het gezin centraal te stellen en samen te werken met collega’s uit het (wijk)netwerk. In het leernetwerk Samen Leren Gezinnen Versterken puzzelen Onderzoeksinstituut IVO en de gemeente Rotterdam samen met (vrijwillige) hulpverleners hoe we gezinnen kunnen versterken en hoe we daarbij het beste van elkaars expertise kunnen leren.

Drie Rotterdamse wijken

We werken samen in drie Rotterdamse wijken: Crooswijk, Hillesluis en Bospolder-Tussendijken. In ons leernetwerk hebben we besloten vooral het accent te leggen op samen leren. De uitwisseling van ervaringen en het delen en horen van verschillende perspectieven is verrijkend. Het helpt beter te begrijpen wat je zelf aan het doen bent en waarom je het doet zoals je het doet.

Samen leren, samen reflecteren

In individuele en groepsbijeenkomsten met praktijkmensen reflecteren we op vraagstukken van alledag in het voorveld, zoals: contact met het wijkteam, netwerken als werkwoord, leren als onderdeel van de beroepsidentiteit, een vertrouwensband opbouwen en wantrouwen in ‘instanties’. In interviews met deelnemers gaan we dieper in op hoe mensen invulling geven aan hun rol en wat ze daarbij nodig hebben van collega’s, netwerkpartners en de gemeente.

In het sociaal domein komt een probleem zelden alleen. Dat is logisch, omdat alles met alles samenhangt. Maar als je actief bent als hulpverlener of vrijwilliger, kun je niet alle verknoopte problemen tegelijk oplossen. Daarom moeten we samenwerken. En precies dat samenwerken rondom één gezin is een puzzel waarvan de stukjes continu veranderen.

Samenhang

Uit elke wijk hebben we vertegenwoordigers uit het voorveld: een gezinscoach, kindercoach, trainer en verbinder. Allemaal zijn ze betrokken bij ouders en kinderen en proberen ze hen te versterken, ieder vanuit zijn/haar eigen organisatie en rol. Het samenwerken met collega’s uit de wijk is een essentieel onderdeel van het werk. Mensen vinden elkaar op casusniveau en soms in een (gemeentelijk) georganiseerd wijknetwerk. Bij samenwerken in een netwerk is het belangrijk te kennen en gekend te zijn. Dat vraagt een stevig bewustzijn van je rol en taak en een voortdurend gesprek over grensgevallen: hoort dit gezin bij mij of is het beter af bij jou?

Thema’s

In een leernetwerk is het belangrijk om regelmatig de leerbehoefte van de deelnemers te peilen. Samenwerking in het wijknetwerk bleek een belangrijk thema. Denk aan de relatie met het wijkteam die niet altijd soepel verloopt, of aan de (eigen) zichtbaarheid en gezien (en erkend!) worden door andere wijkorganisaties. Een manier om kennismaking en samenwerking te bevorderen is de casusbespreking. We bespraken hiervoor de incidentmethode en oefenden er onderling mee. Heel leerzaam. Een van de deelnemers heeft het direct toegepast in haar praktijk. “Het werkte goed. Het was een inspirerende ochtend”, zei ze hierover.

Andere thema’s die we nog willen uitdiepen zijn cultuursensitief werken, chronische stress door armoede en omgaan met laaggeletterdheid.

Crooswijk

In Crooswijk staat de Gezinsaanpak Armoede centraal. Een kindercoach en een gezinsondersteuner zijn deelnemer aan het leernetwerk. Er zijn veel organisaties actief in Crooswijk. Zij investeren in het leren kennen van elkaar, en dat loont: het samenwerken gaat steeds beter. Maar netwerken is nooit klaar: zichtbaar zijn, profileren en investeren in relaties is onderdeel van het werk. Het is belangrijk te blijven reflecteren op wie je bent, wat je doet en hoe je kunt samenwerken. Ondertussen vraagt ook de meetbare opbrengst van het werk aandacht. Toen moesten we denken aan de treffende uitspraak, toegeschreven aan Einstein: Not everything that counts can be counted.

Bospolder-Tussendijken

Team Toekomst is een van oorsprong Britse interventie gericht op kinderen uit de middenbouw van het primair onderwijs. Centraal staan de ‘linkwerkers’ die zich twee jaar lang aan een kind en eventueel hun ouders verbinden. Zij koppelen kinderen aan voorzieningen in de wijk (sport, cultuur, huiswerkbegeleiding, et cetera) en werken nauw samen met de scholen. Team Toekomst is ontworpen als een interventie met een ‘harde’ kant gebaseerd op data en een ‘zachte’ kant die leunt op de linkwerkers die uit de wijk komen, die zelf moeder zijn en die 100 procent geloven in de aanpak. En het is die overtuiging die ze helpt de aanpak tot een succes te maken.

Hillesluis

Stichting Inclusia, onze deelnemer in Hillesluis, levert trainingen en voorlichtingen aan mensen met een migratieachtergrond. Cruciaal zijn de sleutelpersonen van Inclusia. Zij leggen contact met allerlei groepen, professionals en vrijwilligers in de wijk en gaan na waar behoefte aan is. Soms nemen ze ook zelf deel aan de trainging of ze geven zelf de voorlichting. Corona maakte alles anders. Fysieke bijeenkomsten gingen niet door. Samenkomen in Zoom of Teams is te ingewikkeld. WhatsApp bleek het meest bruikbaar. En zo gebeurde het dat een voorlichting over de nieuwe donorwet werd gedaan via WhatsApp. Niet in twee uurtjes, maar in drie dagen. Met audioberichten, opgenomen filmpjes, gedeelde foto’s, ingesproken vragen en antwoorden. Creatief en effectief!

Wat gaan we nog doen?

Samen Leren Gezinnen Versterken opereert op het snijvlak van leren en onderzoeken. Onze opdracht is om de voorwaarden voor een lerende omgeving in kaart te brengen. We zijn dit aan het uitproberen door inhoudelijke thema’s te identificeren en te agenderen. Maar ook willen we weten wat werkt in de manier waarop onze deelnemers opereren en wat ze nodig hebben om ‘hun aanpak’ te laten werken: hoe werken mensen in ‘het voorveld’ samen, wat hebben ze daarvoor nodig? Hoe komt dat ten goede aan gezinnen? Welke rol kan de gemeente, als opdrachtgever, daarin spelen? We zullen met dit leernetwerk nog een paar keer bij elkaar komen om onze thema’s te bespreken en in elke wijk zullen we nog een grotere bijeenkomst organiseren om met het voorveld te reflecteren op wat we geleerd hebben en te reflecteren op wat nodig is om effectief verder te kunnen.

Vragen? Meedoen? Op de hoogte blijven?

Stuur een mail naar barendregt@ivo.nl. WhatsAppen mag ook: 06 – 42 21 53 98.