De tabaksindustrie gaat de maatregelen uit het Nationaal Preventieakkoord actief tegenwerken. Dat blijkt uit een internationaal onderzoek van onderzoeksinstituut IVO. Vooral accijnsverhogingen, neutrale verpakkingen en het terugdringen van het aantal verkooppunten blijken effectieve maatregelen en een doorn in het oog van de tabaksindustrie. Daarnaast kan de tabaksindustrie zich moeilijk weren tegen twee andere effectieve maatregelen. Dit blijkt uit een vragenlijstonderzoek onder 204 experts op het gebied van tabaksbeleid uit 29 landen.

In het Nationaal Preventieakkoord staan afspraken tussen 70 verschillende organisaties om roken, overgewicht en problematisch alcoholgebruik tegen te gaan. Onderzoeksinstituut IVO legde de tabaksmaatregelen voor aan internationale experts op het gebied van roken. Zij verwachten veel impact van de meeste tabaksafspraken, vooral van de accijnsverhogingen op tabak. Uit eerder onderzoek bleek al dat accijnsverhogingen de meest effectieve maatregel is om mensen te laten stoppen of minderen met roken. Bovendien helpt het voorkomen dat jongeren beginnen met roken. Minder onderzoek is gedaan naar de effectiviteit van neutrale verpakkingen en het terugdringen van het aantal verkooppunten, maar daarin kan volgens Dr. Gera Nagelhout, Chief Science Officer van onderzoeksinstituut IVO, de zogenoemde scream test uitkomst bieden. “Als de tabaksindustrie veel moeite doet om een maatregel tegen te werken, dan lijkt dat een effectieve maatregel om het percentage rokers te laten dalen.” Op basis van die scream test blijkt dat het Nationale Preventieakkoord de goede weg ingaat om het aantal rokers terug te dringen; de tabaksindustrie probeert accijnsverhogingen, neutrale verpakkingen en het terugdringen van verkooppunten over de hele wereld te stoppen, te vertragen of af te zwakken, bijvoorbeeld door rechtszaken aan te spannen.

Geen verzet mogelijk

Een volledige vergoeding voor stoppen met roken (zonder eigen risico) en het rookvrij maken van plekken waar veel kinderen komen, zoals speeltuinen en sportclubs, zijn ook twee effectieve anti-rookmaatregelen. Toch blijkt uit het onderzoek dat de tabaksindustrie hier weinig weerstand tegen kan bieden. Dr. Nagelhout: “Eigenlijk niemand kan hier (openlijk) tegen zijn, dus deze maatregelen kunnen zonder problemen worden ingevoerd. Het volledig vergoeden van stoppen-met-rokenhulp is ook belangrijk om in te voeren voordat tabaksaccijnzen flink verhoogd worden, zodat mensen die erg verslaafd zijn en weinig geld hebben de mogelijkheid krijgen om onder begeleiding te stoppen met roken.”

Onderzoeksinstituut IVO verspreidde de vragenlijst over de tabaksmaatregelen in het Nationaal Preventieakkoord meteen na het verschijnen van het akkoord eind november en verzamelde reacties tot begin januari. De vragenlijst is ingevuld door experts op het gebied van tabaksbeleid; de helft van de deelnemers waren onderzoekers en de anderen waren lobbyisten, gezondheidsprofessionals of beleidsmakers. Deelnemende experts hadden gemiddeld 14 jaar ervaring in tabaksonderzoek of -praktijk. Ongeveer een kwart van de experts kwam uit Nederland, de meeste experts kwamen uit Europa (na Nederland vooral uit Spanje, België en het Verenigd Koninkrijk) en meer dan een derde kwamen van buiten Europa (vooral de VS, Canada en Australië).

IVO-studies stoppen met roken

Momenteel voert het IVO twee studies uit om te onderzoeken hoe mensen met weinig geld ondersteund kunnen worden bij stoppen met roken. In de ene studie wordt gekeken naar het invoeren van beloningen voor het stoppen van roken bij bedrijven en in de andere studie naar het geven van intensieve gratis stopondersteuning in de wijk.