“Waardoor lukt het u op dit moment niet om te stoppen met roken?”, vraag ik aan de vrouw tegenover me. “Ik denk… eenzaamheid. Als ik thuis kom, heb ik alleen mijn televisie en sigaret.” Dat antwoord had ik niet direct zien aankomen, maar past in haar verhaal, waarin ze al menige strijd heeft geleverd, en gewonnen. Alleen die tegen de sigaret nog niet.

Ik interviewde deze vrouw voor een project over stoppen met roken. Bij onderzoeksinstituut IVO vinden we het belangrijk om kwantitatief onderzoek altijd te combineren met kwalitatief onderzoek, mijn persoonlijke favoriet. Recent deed ik onderzoek naar de beleving van veiligheid en overlast rond een woonvoorziening en de ervaringen van alleenstaande moeders met aangeboden ondersteuning. Vaak bestaat zulk onderzoek voor een belangrijk deel uit interviews met 20-25 personen uit de doelgroep of professionals. Kwalitatief onderzoek roept nogal eens sceptische reacties op. “Interviews met maar 20 personen? Dat is toch geen onderzoek?” Maar kwalitatief onderzoek is volwaardig wetenschappelijk onderzoek én onmisbaar.

Hoe, wat, waarom

Kwantitatief en kwalitatief onderzoek zijn allebei nodig voor inzicht in maatschappelijke problemen. Kwantitatief onderzoek geeft antwoord op vragen naar frequentie. Bijvoorbeeld: Hoeveel mensen roken in Den Haag? Kwalitatief onderzoek geeft dieper inzicht in het hoe, wat en waarom. Zoals wat ik de vrouw in het interview vroeg: “Waarom lukt het niet om te stoppen met roken?” Kwalitatief onderzoek vertelt het verhaal achter de cijfers. In een project rond seksuele voorlichting aan buitenlandse vrouwelijke slachtoffers van mensenhandel vertelden zorgverleners me dat veel vrouwen in de opvang de pil kregen, maar deze vervolgens onjuist gebruikten, bijvoorbeeld alleen net voordat zij seks hadden. Wil je onderzoek relevant zijn, dan is dit soort kennis essentieel.

Wetenschappelijke verdieping

Kwalitatieve onderzoeksmethoden, zoals interviews en groepsgesprekken, draaien om het begrijpen van ervaringen en perspectieven, bijvoorbeeld van cliënten en professionals. Ze geven inzicht in de context van een probleem of bepaald gedrag. Net als in kwantitatief onderzoek wordt daarbij een wetenschappelijke systematiek toegepast. Alleen gaat het hier niet om grote aantallen respondenten, maar het aantonen van de variatie binnen een groep. Bijvoorbeeld: Op welke manieren lukt het mensen om uiteindelijk echt te stoppen met roken? Inzicht in hoe het in de praktijk werkt is de sleutel tot het aanpakken van een probleem. En juist deze verdieping in wat mensen beweegt, is wat mijn werk zo boeiend maakt.

Pamela Lucas is junior onderzoeker bij het IVO. Zij studeerde medische antropologie en deed onder meer onderzoek onder sekswerkers, slachtoffers van mensenhandel en dakloze mensen. Bij het IVO doet zij onderzoek naar uiteenlopende sociaal kwetsbare doelgroepen.