Mensen met psychische aandoeningen en/of verslavingen krijgen vaak te maken krijgen met stigma. Stigma worden gezien als belemmeringen voor herstel bij deze aandoeningen. Het is dus belangrijk om dit zoveel mogelijk te voorkomen. Zowel internationaal als in Nederland is consensus dat taalgebruik invloed kan hebben op de mate van stigmatisering van mensen met psychische aandoeningen en/of verslavingen. Dit is echter een aanname waar weinig bewijs voor bestaat. Het IVO voerde daarom een experiment uit om het effect van taal op stigmatisering te onderzoeken.

We onderzochten of vier, in Nederland veel gebruikte, manieren om mensen met psychische aandoeningen en/of verslavingen aan te duiden effect hadden op stigmatiserende houdingen en verwachtingen van zorgprofessionals. We gebruikten casussen waarin vier verschillende cliënten werden beschreven:

  • met drugsverslaving
  • met alcoholverslaving
  • met depressie
  • met schizofrenie

Voor elke casus maakten we een versie met:

  • ‘aandoening-eerst taal’ (‘Mark is een alcoholist’)
  • ‘persoon-eerst taal’ (‘Mark heeft een alcoholverslaving’)
  • ‘slachtoffer taal’ (‘Mark lijdt aan een alcoholverslaving)
  • ‘herstel taal’ (‘Mark is in herstel van een alcoholverslaving’)

Deelnemers onderzoek

Er werden 361 deelnemers geworven waarin gevraagd werd een vragenlijst in te vullen over ervaringen met en verwachtingen over cliënten met psychische aandoeningen en/of verslavingen. De deelnemers kregen willekeurig één van de taalcondities toegewezen. Vervolgens stelden we de deelnemers vragen die verschillende aspecten van stigmatiserende houdingen en verwachtingen meten, zoals: “In hoeverre vindt u dat Mark zelf verantwoordelijk is voor zijn problemen?”

Looptijd
December 2018 – mei 2019

Resultaat

Onderzoeksteam
Thomas Martinelli (IVO)
Dr. Gert-Jan Meerkerk (IVO)
Dr. Gera Nagelhout
Hendrik Hartevelt (Stichting het Zwarte Gat)
Attie van der Meulen (Verslavingskunde Nederland)
Jaap van Weeghel (Tranzo, Parnassia, Phrenos)
Dike van de Mheen (Tranzo)
Evelien Brouwers (Tranzo)
Luca Koppen (SSZS)